SZYB "WNIEBOWZIĘCIE"
-"HIMMELFAHRT"
"Himmelfahrt" ("Wniebowzięcie") - to, od roku 1548 główny szyb kopalni na Górze Krzyżowej. W roku tym kilka kopalń należących do różnych gwarectw utworzyło jedną dużą kopalnię, w której rudę urabiano metodą chodnikową. Szyb eksploatowany był jeszcze na początku XX wieku. Później jego rolę przejęła kolejka elektryczna. Dziś w leju po nim rośnie duży jawor. Sięgał on do poziomu sztolni "Książęcej", zapewniając dobre odwodnienie i wentylację połączonym wyrobiskom. Wyciągano nim na powierzchnię rudę oraz spuszczano do kopalni niezbędne materiały, głównie drewno na obudowę chodników. W części szybu oddzielonej deskami znajdowała się drabina, po której górnicy schodzili do kopalni.
Rudę, skały i wodę, wyciągano z szybu w okutych, żelaznymi pierścieniami, drewnianych cebrach (na wodę - zwężonych u góry) i worach, z wołowej skóry, z wszytą żelazną obręczą.
Wydobytą w bocznych chodnikach rudę przenoszono w drewnianych nieckach do wózków w chodniku głównym. Wózki te popychane przez człowieka toczyły się, po drewnianych prowadnicach, przewożąc urobek do szybu. Tam przesypywano go do cebrów lub worów umocowanych do liny i kołowrotem wyciągano na powierzchnię. W kopalni wybierano często rudę na kilku poziomach połączonych ze sobą sztolniami upadowymi i podziemnymi szybami.
Olbrzymim utrudnieniem dla górników w czasie bicia i eksploatacji szybów, stanowiła zbierająca się na ich dnie woda. Aby ją usunąć starano się szyby łączyć ze sztolnią odwadniającą. Kiedy nie było to możliwe w jego dnie wybijano zbiornik nazywany rząpiem. Zbierającą się w nim wodę wyciągano kołowrotem w skórzanych worach lub drewnianych cebrach. Kiedy było jej dużo używano pomp poruszanych ręcznie, a w dużych kopalniach kieratami konnymi lub kołami wodnymi. Nazywano je kunsztami. Konstrukcje takich pomp używanych w XVI wieku przedstawiają poniższe ryciny.
W XVI wieku tutejsze huty zużywały około 60 wozów
węgla drzewnego dziennie. Aby sprostać tym potrzebom, wycinano olbrzymie
połacie bukowych lasów, a na ogołoconych z drzew stokach posadzono w XIX
wieku lasy świerkowe.
"Himmelfahrt" ("Wniebowzięcie") - to, od roku 1548 główny szyb kopalni na Górze Krzyżowej. W roku tym kilka kopalń należących do różnych gwarectw utworzyło jedną dużą kopalnię, w której rudę urabiano metodą chodnikową. Szyb eksploatowany był jeszcze na początku XX wieku. Później jego rolę przejęła kolejka elektryczna. Dziś w leju po nim rośnie duży jawor. Sięgał on do poziomu sztolni "Książęcej", zapewniając dobre odwodnienie i wentylację połączonym wyrobiskom. Wyciągano nim na powierzchnię rudę oraz spuszczano do kopalni niezbędne materiały, głównie drewno na obudowę chodników. W części szybu oddzielonej deskami znajdowała się drabina, po której górnicy schodzili do kopalni.
Rudę, skały i wodę, wyciągano z szybu w okutych, żelaznymi pierścieniami, drewnianych cebrach (na wodę - zwężonych u góry) i worach, z wołowej skóry, z wszytą żelazną obręczą.
Wydobytą w bocznych chodnikach rudę przenoszono w drewnianych nieckach do wózków w chodniku głównym. Wózki te popychane przez człowieka toczyły się, po drewnianych prowadnicach, przewożąc urobek do szybu. Tam przesypywano go do cebrów lub worów umocowanych do liny i kołowrotem wyciągano na powierzchnię. W kopalni wybierano często rudę na kilku poziomach połączonych ze sobą sztolniami upadowymi i podziemnymi szybami.
Olbrzymim utrudnieniem dla górników w czasie bicia i eksploatacji szybów, stanowiła zbierająca się na ich dnie woda. Aby ją usunąć starano się szyby łączyć ze sztolnią odwadniającą. Kiedy nie było to możliwe w jego dnie wybijano zbiornik nazywany rząpiem. Zbierającą się w nim wodę wyciągano kołowrotem w skórzanych worach lub drewnianych cebrach. Kiedy było jej dużo używano pomp poruszanych ręcznie, a w dużych kopalniach kieratami konnymi lub kołami wodnymi. Nazywano je kunsztami. Konstrukcje takich pomp używanych w XVI wieku przedstawiają poniższe ryciny.
 |
BUKI W XVI wieku w hutach zużywano olbrzymie ilości węgla drzewnego. Otrzymywano go z drewna bukowego. Buki są drzewami najlepiej przystosowanymi do warunków przyrodniczych panujących w tutejszych górach. Gdyby nie ingerencja człowieka, rosłyby tutaj wszędzie lasy bukowe. Tak zapewne było w XVI wieku. Owocem buka są orzeszki zwane bukwiami, zawierające do 48 % jadalnego oleju. Stanowią przysmak różnych zwierząt. Buk rośnie wolno osiągając wysokość 40m, średnicę do 150cm i wiek do 300 lat. Z 1 ha osiemdziesięcioletniego lasu bukowego uzyskuje się około 300 m3 drewna. Drewno buka o barwie żołto-czerwonawej, jest powszechnie stosowane do produkcji mebli i parkietów oraz na konstrukcje w budownictwie. Stosowane jest także do budowy maszyn i pojazdów. |
